Müzeler & Dini Mekanlar & Arkeoloji & Tarih

Rahmi M. Koç Müzesi Ankara’nın ilk sanayi müzesidir. Müze iki ana bölümden oluşmaktadır: Çengelhan ve Safranhan. Hanlar, Ankara Kalesi’nin hisar kapısının karşısında, eskiden Atpazarı olarak anılan mevkide, bedestenlerin yakınlarına konumlandırılmıştır. Dönemin en büyük dört hanından biri olan Çengelhan, çok sayıda oda ve ‘develik’ kısmı ile hizmet vermiştir. Safranhan’ın 1511 yılında yaptırıldığı ve tipik bir Anadolu kervansarayı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ankara’da sof ticaretinin bitmesinden sonra önemini yitiren Safranhan Osmanlı Devleti’nin son dönemleri ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında cezaevi olarak kullanılmıştır. Müze toplam olarak 32 odada denizcilikten karayolu taşımacılığına, havacılıktan tıbba kadar pek çok sanayi kolunun geçmişini gözler önüne seren 4.000’den fazla nesne ile ziyaretçilerini karşılar. Nesneleri büyüklükleri açısından ise küçük modellerden, buhar motorlarına ve klasik otomobillere kadar uzanan zengin bir çeşitlilik gösterir.

1963 yılında yaklaşık 250 nüfuslu bir köyde kurulan Gordion Müzesi, 1990’lı yıllarda eklenen depoları, laboratuvarı, görüntü ve bilgilendirme salonu, açık ve kapalı teşhiri, açıklama bilgileri ile Türkiye’nin önemli müzelerinden birisidir. Başta Gordion kazılarından olmak üzere, Polatlı ilçesi civarından derlenen eserlerden kronolojik bir sergileme sunan müze, 2000 yılında Avrupa’da Yılın Müzesi Yarışması’nda finale kalmıştır. Müze’de sergilenen eserler arasında Eski Tunç Çağı’ndan başlayarak Orta ve Geç Tunç çağlarına, Erken Frig Çağı’na ait çanak çömlekler, Erken Demir Çağı’na ait kabartmalı ortostatlar, yine Erken Frig Çağı’na ait demir aletler yer alır. Polatlı ilçesinin Yassıhöyük köyünde yer alan Gordion Ören Yeri ilk olarak M.Ö. 3000 yılı sonlarında iskân edilmiştir. Antik kentte sırayla Hititler, Frigler, Persler ve Romalılara ait olmak üzere çeşitli yerleşim tabakaları bulunmuştur. Antik Gordion kentindeki yığma mezarların en büyüğü Kral Midas’a ait olduğu düşünülen Midas Mezarı olup 300 metre çapı ve 55 metre yüksekliği ile Anadolu üzerindeki ikinci büyük yığma mezardır. Gordion antik kentindeki diğer mezarlardan en önemlisi M.Ö. 700 yıllarında yapıldığı sanılan bir mezardır.

15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe girişiminde yaşanan olayları gözler önüne sermek amacıyla 15 Temmuz 2021’de açılan 15 Temmuz Demokrasi Müzesi farklı konseptlerden oluşan 8 salondan oluşmaktadır. Beştepe’deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi karşısında inşa edilen 15 Temmuz Demokrasi Müzesinin 8 salonu: “Türkiye’de ve dünyada darbeler”, “Bir mermi tehdidi”, “Karanlığa atılmak”, “En uzun gece”, “İz bırakanlar”, “Sela”, “Şehitlere saygı” ve “Demokrasi nöbetleri” başlıkları altında ziyarete açılmıştır. Müzenin ilk bölümünde Türkiye ve dünyadaki darbeler yazılı ve görsel olarak aktarılmaktadır. Salonlarda; darbe süreci videolar ile canlandırılmakta, darbe girişimine direnenler arasında şehit olanların hikâyeleri, biyografileri ve fotoğrafları sergilenmektedir.

Türkiye’de müze binası olarak yapılan ilk yapıdır. Halktan toplanan eserlerle 18 Temmuz 1930 tarihinde halkın ziyaretine açılmıştır. 1938 yılında Atatürk’ün vefatından sonra, müzenin iç avlusu 15 yıl süreyle Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusunun geçici istirahatgâhı olmuştur. Etnografya Müzesi Anadolu’nun Türk-İslam Dönemi’ne ait eserlerinin sergilendiği bir müzedir. Salonlarında sırasıyla, giyim-kuşam, işleme, takı, kına gecesi konulu sergi, damat tıraşı konulu sergi ile hamam kültürü konulu sergiler bulunur. Anadolu’nun çeşitli yörelerine ait dokuma örnekleri (halı-kilim), maden sanatı örnekleri ve bakırcılığa ait araç ve gereçler, kahve kültürü konulu sergi, kaşıklar, Türk odası ve sünneti töreni konulu sergiler ile Türk çini, seramik, cam, silah, yazma eserler, levhalar ve Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait seçkin ahşap eserler yer almaktadır. Ayrıca Besim Atalay koleksiyonuna ait eserlerden oluşan bir teşhir salonu bulunmaktadır.

Ulucanlar Cezaevi 1925 yılında kurulmuş olup, 2006 yılında mahkumların Sincan Cezaevine aktarılması ile kapatılmıştır. 2011 yılının Haziran ayında ise Altındağ Belediyesi tarafından onarılan bina müze olarak ziyarete açılmıştır. Ulucanlar Cezaevine girmiş tutuklu ve hükümlülerin ayrıntılı bilgileri, ailelerinden temin edilmiş özel eşyaları ve cezaevinde iken çekilmiş fotoğraflarının sergilendiği mekânlar bulunmaktadır. Ayrıca mahkumların eğitim gördüğü derslikler ve ürettikleri el işi ürünler de Müzede sergilenmektedir.

Ulus’ta Augustus Tapınağı bitişiğinde yer alan Hacı Bayram Veli Cami, 1427–1428 yılları arasında Hacı Bayram Veli tarafından yaptırılmıştır. Uzunlamasına dikdörtgen planlı, taş kaideli, tuğla duvarlı, kiremit çatılı yapı, Selçuklu mimari stilinde inşa edilmiş, Mimar Sinan tarafından onarılmıştır. Türbesinin güneydoğu duvarında yükselen iki şerefeli minaresi kare planlı, taş kaideli ve silindirik tuğla gövdelidir. Alçı mihrabı yerden tavana kadar yükselir. İç duvarları, alt pencerelere kadar Kütahya çinileri ile süslenmiştir. Hacı Bayram Veli’nin türbesi, Cami’nin güney duvarına bitişik bir durumda yer alır.

1944 yılında alınan bir kararla başlatılan cami yaptırma programında mimarlar Hüsrev Tayla ve Fatin Uluengin’in projeleri 1967 yılında uygulamaya konmuştur. 1981 yılında Türkiye Diyanet Vakfı’na devredilen proje, 28 Ağustos 1987 yılında dönemin başbakanı Turgut Özal tarafından Cami’nin açılışı yapılarak tamamlanmıştır. Kocatepe Camii, yüksek bir platform üzerinde fevkanî olarak inşa edilmiş olup alt kısmında bir konferans salonu, kütüphane, gasilhane, otopark, büyük bir ticaret merkezi ve idari bölümler yer almaktadır. Cami içinde fil ayakları ve mahfil cepheleri Konya traverteniyle kaplanmış, merdiven yan şebekeleri, balkonları ve mahfil korkulukları Afyon mermerinden yapılmıştır. Cami’nin hat yazılarında birçok sanatçı çalışmıştır. Ana salonda büyük bir avize bulunmaktadır.

Ankara Kalesi’nin güneyindedir. Zaviye binası duvarında Arslan heykeli bulunmaktadır. 1290 yılında Ahi Hüsammeddin ve kardeşi Ahi Hasaneddin tarafından yaptırılmıştır. Boyuna dikdörtgen planlı, minareli ve sivri kurşun kaplama sivri çatılı olan Cami’nin üç kapısı vardır. Minaresi sekiz köşeli bir pabuç kısmı üzerinde kalın yuvarlak gövdeli olup yer yer gök mavisi ve lacivert çinilerle süslenmiştir. Sütun başlıkları Roma Dönemi’ne aittir. Anadolu Selçuklu Dönemi’nin en güzel mihraplarından birine sahiptir. Ahşap minberin ustası Mehmed b. Ebu Bekir’dir. İnşa kitabesi çalınmıştır. Türbesi ve zaviyesi, Cami’nin kuzey doğusundadır. Zaviye bahçesinde bulunan türbe, kare planlı, sekizgen kasnaklı, piramidal külahlıdır. Türbede 1350 yılında vefat eden Ahi Şerafeddin ile ataları ve aile üyeleri defnedilmiştir. Ahi Şerafeddin’in mezarı üzerinde bulunan ahşap sanduka Etnoğrafya Müzesi’nde sergilenmektedir.

Celvetî Şeyhi Taceddinzade Mustafa Efendi tarafından 17. yüzyılda yaptırılan dergâh, Sultan Abdülmecid zamanında onarım görmüştür. Onarım belgelerinde yapının; mescid, dergâh, türbe ve derviş odalarından oluştuğu yazmaktadır. 1892’de Sultan II. Abdülhamid Dönemi’n de cami, minare ve türbe yıkılarak yeniden inşa edilmiştir. Yapı, Ankara yöresine mahsus andezit taşıyla inşa edilmiş olup dikdörtgen planlıdır. Şair Mehmed Âkif Ersoy 1921 yıllarında İstiklâl Marşı’nı binanın selamlık bölümünde kaleme almıştır. 1949 yılında Mehmed Âkif Ersoy Müzesi olarak düzenlenmiş ve ziyarete açılmıştır. Müze’de Mehmet Akif Ersoy’a ait cep saati, gözlük, tesbihi, tüfek ve balmumu heykeller teşhir edilmektedir.

Ulus’ta, eski Defterdarlık ve Valilik binası arasındaki küçük meydanda bulunmaktadır. Kare bir kaide üzerinde, tuğla malzeme kullanılarak üst üste konmuş dairelerden oluşan silindirik gövdeli sütun, Bizans Dönemi korint başlığı ile sona erer. Sütun’un M.S. 362 yılında İmparator Julianus’un Ankara’yı ziyareti anısına dikilmiş olduğu düşünülmektedir.

Ankara’ya hâkim bir tepenin üzerinde kurulmuş olan ve zaman içinde kentin simgesi hâline gelmiş Ankara Kalesi’nin ilk yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. M.Ö. II. yüzyılda Galatlar zamanında var olduğu bilinen Kale, Romalılar Dönemi’n de onarım görmüştür. İç ve dış kale olmak üzere iki kısımdan oluşan yapının iç surları büyük bir olasılıkla 7. yüzyılda Bizanslılar tarafından inşa edilmiştir. Arap saldırıları sırasında çok tahrip olan Kale’nin surları 9. yüzyılda Bizanslılar tarafından yeniden onarılmıştır. Dış surların ne zaman eklendiği kesin olarak saptanamamıştır. Kale, 1073 yılında Selçukluların eline geçmiş, Osmanlı Dönemi’nde çeşitli onarımlar görmüş, son yıllarda yapılan yenileme çalışmalarıyla sağlamlaştırılmıştır. Dış kalede dörtgen şeklinde 20 kule bulunmaktadır. Batıda “Dış Kale Kapısı” ve güneyde “Hisar Kapısı” olmak üzere iki kapısı vardır. Hisar Kapısı’nın üzerinde İlhanlılar Dönemi’ne ait 1330 tarihli Farsça bir yazıt bulunmaktadır. Şekil olarak dikdörtgeni andıran iç kale, kısmen Ankara taşı, kısmen de karışık malzemeden yapılmıştır. İç kale, yükseklikleri 14–16 metre arasında değişen beşgen şeklinde 42 kuleden oluşmaktadır. Kale içindeki Osmanlı Dönemi’nden kalan Ankara evleri ve Alaaddin Camii hâlen ayaktadır (1197).

Güdül ilçesi Güneyce Mahallesi’nde Kötü Hamam mevkiinde bulunmaktadır. Bölgede 400 metrekarelik bir alanda Anadolu Medeniyetleri Müzesi tarafından yapılan kazılar sonucu bulunan kalıntıların kayıp antik kent Mnizos’a ait olduğu tahmin edilmektedir. Geç Antik Çağ Dönemi’ne ait olduğu değerlendirilen kalıntıların büyük bir termal kompleks olduğu tahmin edilmektedir.

Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım 1938 tarihinde vefat etmiştir. Atatürk’ün naaşı 19 Kasım 1938 tarihinde Dolmabahçe Sarayı’nda top arabasına konularak Sarayburnu’na getirilmiştir. Naaş burada önce Zafer torpidosuna daha sonra Yavuz zırhlısına konmuştur. Yavuz zırhlısı İzmit Mayın İskelesi’ne yanaşmış ve cenaze buradan sağlığında yurt gezilerinde kullandığı ve şu anda Ankara Gar Binası’nda korunan Beyaz Trene konmuş ve Ankara Garı’na taşınmıştır. Günümüzde Anıtkabir’in Barış Kulesi’nde korunan top arabası ile II. TBMM önüne oradan da devlet töreni ile Etnografya Müzesi’ne taşınarak 21 Kasım 1938 tarihinde Müze’de kendisine ayrılan yere defnedilmiştir. Atatürk’ün naaşı burada 15 yıl boyunca kalmış, bu arada da Türk Ulusu ona bağlılığının simgesi olarak “Burada çok güzel bir anıt mezar olur” sözünden hareketle kendisine Rasattepe adı verilen tepede bir anıt mezar Anıtkabir hazırlamıştır. Anıtkabir; Anıt Bloğu ve Barış Parkı’ndan oluşmaktadır. Tandoğan Kapısı’ndan girildiğinde Barış Parkı içinden yürünerek Anıt Mezara uzanan yolun iki yanında 24 Oğuz boyunu temsil eden 24 aslan heykeli yer almaktadır. Şeref Salonu’nun zemini ve duvarları renkli mermerlerle kaplıdır. Düz tavan 16. ve 17. yüzyılların halı ve kilim desenlerinden oluşan mozaiklerle süslenmiştir. Tek parça kırmızı mermerden yapılan Atatürk’ün sembolik lahdi sadedir. Mezar Odası ise Şeref Salonu’nun altında yer almaktadır. Anıtkabir içinde her biri değişik konuları işleyen, girişten itibaren simetrik olarak yerleştirilmiş İstiklal, Hürriyet, Mehmetçik, Zafer, Barış, 23 Nisan, Misak-ı Milli, İnkılâp, Cumhuriyet ve Müdafaa-i Hukuk olarak 10 adet kule bulunmaktadır. Misak-ı Milli kulesinin kapısından girilen Müze, 21 Haziran 1960 tarihinde Anıtkabir Atatürk Müzesi adıyla açılmıştır. 26 Ağustos 2020 tarihinden itibaren müze, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi adını almıştır.